کتاب خطبه فدکیه حضرت زهرا + ترجمه خطبه، پرسشنامه و تاریخچه فدک
حضرت فاطمه (س) با همه تاریخ سخن می گوید...
یکی از خطبه خوانی های تاثیر گذار در تاریخ اسلام، خطبه فدکیه حضرت زهرا می باشد.
فدک از نظر لغوی به معنای باز و پراکنده و حلاجی شده است. "کتاب خطبه فدکیه" که توسط انتشارات آبانه به چاپ رسیده است متن این خطبه به همراه ترجمه روان از آن می باشد که در انتهای کتاب نیز پرسشنامه ای به جهت ارزشیابی دانسته های شما عزیزان قرار داده شده است.
فدک چیست؟
فدک از نظر لغوی به معنای باز و پراکنده و حلاجی شده است. فدک سرزمین آباد و حاصلخیزی بود که در نزدیکی خیبر قرار داشت و از نظر جغرافیایی در شمال مدینه واقع شده بود و فاصله آن با مدینه بیش از 100 کیلومتر بوده است.
ساکنان اصلی فدک عده ای از یهو بودند که با اهل خیبر در ارتباط بودند. نام این سرزمین به اسم «فدک بن هام» پسر «هام بن نوح» اول کسی که در آنجا سکونت یافته نامگذاری شده است.
خلیفه برای اینکه فدک را از تصرف زهرای اطهر خارج کند به حدیثی متوسل شد که خلاصه ان چنین است:«پیامبران چیزی از خود به ارث نمیگذارند و ترکه آنان پس از درگذشتشان صدقه میباشد.»
طبق روایات شیعه و سنی در این هنگام عمر و عایشه به این سخن ابوبکر شهادت دادند و ابوبکر شهادت آنها را پذیرفت اما شهادت امام علی را به دلیل نسبت او با حضرت فاطمه و شهادت ام سلمه را به دلیل زن بودنش نپذیرفت. این سوال پیش میآید که آیا عایشه زن نبود و یا نسبتی با ابوبکر نداشتند؟....
پیشنهاد ما: کتاب صعود چهل ساله
اهمیت و ارزش اقتصادی فدک:
فدک پس از دژهای خیبر محل اتكای یهودیان حجاز به شمار می رفته و همانطور که اشاره شد سرزمینی حاصلخیز با چشمه های پرآب ونخلستان های وسیع بوده و به دلیل مرغوبیت از اهمیت فوق العاده ای برای کشاورزی برخوردار بوده است. در آمد هر سال فدک نزدیک به ۲۴ هزار دینار بوده و در برخی از روایات درآمد آن را تا ۷۰ هزار دینارهم ذکر کرده اند.
تا اینکه در سال هفتم هجری به علت ترسی که بعد از فتح خیبر از مسلمانان داشتند. ساكنان فدك تسلیم گردیدند و در برابر پیامبر متعهد شدند نیمی از زمین ها و باغ های خود را به آن حضرت واگذار کنند و نیمی دیگر را برای
خود نگهدارند.
افزون بر این، انها كشاورزی سهم پیامبر را هم به عهده گرفتند تا در برابرش مزدی دریافت کنند. و از آن تاریخ به ملک خاص رسول خدا درآمد، زیرا مسلمانان در به دست آوردن فدک پیكاری ننموده بودند و سرزمین هایی که بدون هجوم نظامی به دست مسلمانان می افتد، به شخص رسول خدا تعلق دارد و هر گونه بخواهد می تواند عمل كند..
چنان که خداوند متعال در قرآن فرموده: ما أفاء الله على رشوله من أهل القرى لله و للترشول و لذي القربی...، آنچه را خداوند از اهل این آبادیها به رسولش بازگرداند، از آن خدا و رسول و خویشاوندان اوست... و همچنین در آیه دیگر فرمود: و ما أفاء الله على رشوله منهم فما أؤجثم عليه من خيل ولا ركاب ...، آنچه را خدا از آنان (یهود) به رسولش بازگردانده (و بخشیده) چیزی است که شما برای به دست آوردن آن (زحمتی نکشیدید) نه اسبی تاختید و نه شتری، ولی خداوند رسولان خود را بر هرکس بخواهد مسلط می سازد و خدا بر هر چیز توانا است.
این دو آیه به صراحت بیان می کنند که فدک به ملک مطلق . رسول اكرم و درآمد و همه مذاهب اسلامی در این موضوع اتفاق نظر دارند وقتی آیه «و أبي ذالقربي حقه و المسكين و ابن السبيل ولاتبذر تبذيرا». نازل شد، پیامبر اسلام دخترش فاطمه را خواست و فدك را به او داد.
در مسند احمد بن حنبل نیز در باب صله ارحام از ابو سعید خدری نقل شده است: وقتی آیه و آتي ذا القربي حقه ۵ نازل گردید نبی اکرم فرمود: یا فاطمه لک فدک؛ ای فاطمه فدک از آن توست.
براساس این روایات و البته شواهد تاریخی بسیاری که هست من جمله اینکه کارگزاران آن حضرت در آنجا مشغول بودند و طبق قاعده على اليد و شاهدهایی همانند حسنین ، امیر المومنین و ام ایمن ، که شهادت دادند فدک را پیامبر و به دخترش داده است؛ فدک به ملک زهرای اطهر درآمده بود.
در مورد درآمد آن، سید بن طاووس در کتاب نفیس «كشف المحجة لثمرة المهجة» چنین می فرمایند: و كان دخلها في رواية الشيخ عبدالله بن حماد الانصاری اربعة و عشرين الف دينار في كل سنة؛ عايدات فدک در هر سال بر حسب نقل شیخ عبدالله حماد انصاری بیست و چهار هزار دینار بوده است. برای خرید کتاب دعا وارد شوید
سرگذشت فدک چه شد؟
پس از پیامبر اسلام، حضرت فاطمه از فدک محروم گردید و کارگرانش را از فدک بیرون کردند. آن حضرت برای پس گرفتن فدک بسیار کوشید؛ ولی دستگاه خلافت از این کار سرباز زد.
ممنوعیت حضرت فاطمه از فدک در زمان خلافت ابوبکر پی ریزی شد. پس از آنکه معاویه به قدرت رسید، فدک را میان مروان، عمروبن عثمان و پسرش یزید تقسیم کرد. در دوران خلافت مروان همه فدک در اختیار وی قرار گرفت و او آن را به پسرش دادو
عبد العزیز نیز فدک را به پسرش عمر داد. عمر بن عبدالعزیز فدک را به فرزندان حضرت فاطمه برگردایند. پس از درگذشت عمربن عبد العزیز فدک در اختیار خلفای بعدی قرار گرفت و تا روزی که حکومت امویان ادامه داشت، در اختیار آنان ماند.
اختیار اراضی فدک دائما در حال جابه جایی بود، اما نکته قابل توجه این بود که فدک مساله ای سیاسی به شمار می آمد اه اقتصادی. خلفای عباسی و اموی به درآمد فدک نیاز نداشتند برای همین وقتی عمربن عبدالعزیز فدک را به فرزندان فاطمه بازگرداند، بنی امیه او را سرزنش کردند و گفتند تو با این کار ابوبکر و عمربن خطاب را تخطئه کردی.
در نهج البلاغه درباره فدک چنین آمده است که : از میان آنچه آسمان بر ان سایه افکنده، تنها فدک در دست ما بود که گروهی بر آن بخل ورزیدند و گروهی هم از آن چشم پوشیدند؛ و خداوند بهترین داور است...