جلوه ای شگفت از نعمت های فراوان الهی، اندیشه ورزی است و در پرتو آن دو رکن اساسی شخصیت انسان شکل می گیرد. کتاب "اندیشه اسلامی 1" از سری کتبی است که دانشجویان کاردانی و کارشناسی برای شکل گیری شخصیت دینی خود با آن مواجه خواهند شد. اثر پیش رو نیز جدیدترین ویراست از این کتاب می باشد که دستخوش تغیراتی شده است.

در کتاب "اندیشه اسلامی 1" به بنیادی ترین اندیشه های بشری با قلمی روان و استدلالی پرداخته شده است و دانشجویان محترم را با ریشه های عقلانی و مستحکم اصول دین آشنا می کند به گونه ای که هر عقل سلیم و اندیشه سالم آن را پذیرفته و بدان اذعان می کند.

معرفی تصویری کتاب اندیشه اسلامی 1:

نیاز به دین و اخلاق برای چه؟

امروزه نیاز انسان به دین و اخلاق امری روشن و غیرقابل انکار است. دین درواقع زیرساخت های نظری، اعتقادی و عملی اخلاق را فراهم می کند و بر انجام اعمال و پایبندی بر احکام و مقررات فقهی در معاملات و عبادات توجه می دهد.

ازاین رو اخلاق دینی بخشی از منظومه دین و حذف بخشی از منظومه دین یعنی اخلاق، اگر حرکت در ساحت دین و ایمان تلقی شود، حرکت و کوششی تک بعدی خواهد بود که فاقد بخشی از معیارها، ملاک ها و عناصر سعادت ابدی انسان است.

این حقیقت را نمی توان نادیده گرفت که انسان معاصر گرچه در برخی ساحت ها به ویژه در ساحت زندگی مادی و دنیوی به پیشرفت و رفاه مادی رسیده است، اما ساحت اخلاق الهی نادیده گرفته شده یا حداقل کم رنگ شده است.

بحث تفصیلی درباره این مبانی، در کتاب های انسان شناسی و فلسفه اخلاق دنبال می شود، ولی برخی از مبانی ای که انسان معاصر را دچار چالش های جدی در حوزه اخلاق کرد، تأکید بر اصالت سود و فایده در نظریه های اخلاقی، لیبرالیسم، اومانیسم و سکولاریسم است که در درس قبل به بخشی از آن اشاره شد.

چهارچوب اخلاق برخاسته از این مبانی و رویکردها به طرد و تقلیل مفاهیم اخلاقی و تنزل آن در حد مقررات فردی و جزئی منتهی شد؛ زیرا از یک سو نظام های سکولار بر جدایی و عدم ارتباط مفاهیم اخلاق دینی با زندگی سیاسی و اجتماعی انسان تأکید دارند و از سوی دیگر نتیجه نظریات اخلاقی مبتنی بر فایده گرایی و سودمحوری، تربیت انسان سود محور و منفعت طلب بود که جز استفاده بیشتر از ثروت برای تأمین منافع فردی، حزبی و تسلط بر جهان نمی اندیشد.

تأکید و ادامه این وضعیت انسان دوره معاصر را به مثابه ماشینی محاسبه گر و سودمحور قرارداد و انسان معاصر با تجهیز و تسلط بر تکنولوژی، با توسل و تمسک به نظریه ها و رویکردها، خودمحوری، استثمار و اشغال سرزمین های دیگران را توجیه کرد.

در نتیجه معنویت و خدامحوری جای خود را به منفعت طلبی و انسان محوری و نفی دخالت دین و خداوند در اخلاق، رفتار و هنجارهای فردی و اجتماعی داد.

صفحه 35 کتاب اندیشه اسلامی 1

تفاوت قضا و قدر در چیست؟

بين قضا و قدر تفاوت هایی وجود دارد. مهم ترین آنها این است که در قضا ضرورت و حتمی بودن یک چیز لحاظ می شود؛ زیرا گفتیم که وقتی همه علل و اسباب پدید آمدن معلول فراهم شد، معلول حتما از سوی علت به وجود خواهد آمد؛ اما آنچه در قدر ملاحظه می شود، خصوصیات، حدود و ثغور معلول است.

لذا اگر همه علل و شرایط تحقق معلول فراهم باشد، معلول با اندازه و مقدار خاص خود موجود می شود؛ ولی اگر بعضی از اجزای علت تامه موجود نباشد یا همه شرایط لازم برای تحقق معلول فراهم نشود یا موانعی بر سر راه تحقق معلول قرار گیرد، ان معلولی که با اندازه و مقدار خود باید محقق می شد، محقق نخواهد شد و به اصطلاح تخلف مقدر از مقتضای خود اتفاق خواهد افتاد.

مردی همراه امیرالمؤمنین علی در جنگ صفین بود، به ایشان عرض کرد: یا امیرالمؤمنین آیا رفتن ما به منطقه شام به قضا و قدر خداست یا نه؟ امام فرمود: «به خدا قسم هیچ بلندی را بالا نرفتیم و هیچ سراشیبی را فرود نیامدیم، و پای بر هیچ جای ننهادیم، مگر به قضا و قدر خدا».

مرد شامی گفت: یا امیرالمؤمنین! در این صورت پس رنجی که بر من در این راه رسیده است، برای خدا بنویسم و برای من پاداشی نیست، چون می گویی به قضا و قدر خداست؟

امیرالمؤمنین فرمود: «نه، خدای متعال به شما پاداش میدهد؛ زیرا درحالی که راه می رفتی، و درحالیکه ایستاده بودی، با اختیار خود می رفتی و می ایستادی و در هیچ حال مجبور نبودی».

صفحه 94 کتاب اندیشه اسلامی 1

گزیده ای از کتاب اندیشه اسلامی 1:

در مدت زندگی انسان بدن او پیوسته در حال تغییر و تبدل طبیعی است؛ به طوری که اجزا و سلول های بدن به اجزای دیگر تبدیل شده و سلول های جدید جای آن را می گیرد.

حال اگر حقیقت و هویت واقعی انسان همان بدن و سلول هایی باشد که مادرش او را به دنیا آورده و مثلا اسم جعفر را بر او نهاده و اینک ۷۰ سال از عمر او می گذرد، در این صورت باید او غیر از همان جعفری باشد که مادرش او را به دنیا آورده و باید نام او حتما برای غیر آن بدن باشد.

همچنین به عملی که جعفر در جوانی و با بدن ۲۰ سالگی انجام داده است، نمی توان پاداش یا کیفر داد، چون بدن او همان بدن نیست؛ درحالی که به روشنی میدانیم تغییر و تبدیل بدن و سلول های بدن هویت او را تغییر نداده و او همان شخصی است که قبلا بوده است.

همچنین اگر مرتکب عملی مانند دزدی در ۲۰ سالگی شده و در دادگاه ادعا کند که دزدی نکرده است؛ زیرا دست و پا و اندام و سلول هایی که با آن دزدی را مرتکب شده دیگر وجود ندارد، چنین ادعایی در هیچ محکمه و دادگاهی پذیرفته نخواهد بود؛ زیرا انسانیت انسان به نفس اوست، نه بدن و اعضای بدنی، و نام های آدمیان مربوط به نفس آدمی است، نه بدن آنها.

صفحه 148 کتاب اندیشه اسلامی 1