توبه در لغت به معناي بازگشت است و توبه از بنده برگشت اوست به سوي پروردگارش با پشيماني و بازگشت از سره پيچي، و از جانب خداوند نيز توفيق وي به توبه يا آمرزش گناه او. مكرر گفته شد كه هر توبه از بنده به سوي خدا، ماسوي با دو برگشت خداوند به سوي بنده مي باشد به حسب بيان قرآن زيرا توبه يك عمل پسنديده‌اي است كه محتاج به نيروست و نيرودهنده هم خداست. پس توفيق كار خير را اول خداوند عنايت مي كند تابنده قادر به توبه مي شود و از گناه خود بر مي گردد و سپس وقتي موفق به توبه شد محتاج تطهير از آلودگي گناهان آمرزش است، آنجا نيز بار ديگر مشمول عنايت و رحمت و آمرزش خدا قرار مي گيرد. اين دو عنايت و برگشت خدا همان دو توبه اي هستند كه توبه بنده را در ميان گرفته اند قرآن مي فرمايد. (ثم تاب عليهم ليتوبوا) اين همان توبه اولي است و مي فرمايد:«اولئك التوب عليهم» و اين نيز توبه دومي است و در ميان اين دو توبه بنده قرار مي گيرد. (الاوبه الي التوبه من الحوبه) از آثار ارزشمند علامه حسن زاده عاملي است كه با عنوان توبه ترجمه و تحقيق شده است. اين اثر در مورد توبه، مراتب، شرايط... آن سخن گفته است و اقوال بزرگاني از دين را نيز به همراه دارد.