پیروزی یک طرف سکه وجود انسان است و بر طرف دیگر آن و به تعبیر قرآن پیروزی حزب الله است بر حزب شیطان...

کتاب حاضر تنظیم شده دو سخنرانی از استاد شهید آیت الله مطهری تحت عنوان "تکامل اجتماعی انسان در تاریخ" در حدود سال 1350 در دانشگاه شیراز است. که حال توسط انتشارات صدرا در قطع جیبی و با 92 صفحه به چاپ رسیده است

بداء چیست؟

در اسلام مسئله ای وجود دارد به نام بداء. بداء به حسب ظاهر مفهومی دارد که کمتر انسانها می توانند قبول کنند که بداء یک امر درستی است و حتی خیلی بر شیعه اعتراض کرده اند که شیعه قائل به بداء است. معنی بداء این است که در برنامه قضا و قدر الهی تجدید نظر رخ بدهد.

مقصود این است که در حوادث تاریخی بشر، خدا برای پیش و پس رفتن تاریخ بشر صورت قطعی معین نکرده است؛ یعنی ای انسان! تو خودت مجری قضا و قدر الهی هستی، این تو هستی که تاریخ را می توانی جلو ببری، می توانی عقب ببری، می توانی نگه داری. هیچ جبری، نه از ناحیه طبیعت، نه از نظر ابزارهای زندگی و نه از نظر مشیت الهی بر تاریخ حکومت نمی کند. این یک جور فکر و نظر است.

پس ما تا تکامل و مقصد انسانیت را نشناسیم، نمی توانیم از تکامل دم بزنیم و بگوییم بشر رو به پیشرفت است، زیرا بلافاصله این سؤالات مطرح می شود، به کجا؟ به سوی چه؟ آیا به سوی نمیدانم کجا؟! اگر به سوی نمی دانم کجاست پس ما چه می گوییم؟ راه رسیدن چه راهی است؟

ما تاریخ را می خوانیم برای اینکه راهگشا به سوی آینده باشد؛ اگر بنا شود که تاریخ فقط بتواند تا زمان حال، خودش را معرفی کند و نتواند راه را به سوی آینده بگشاید فایده تاریخ چیست؟ ولی میبینیم که قرآن تاریخ را از این نظر مورد مطالعه قرار میدهد که راهگشای ما به سوی آینده است و باید باشد.

بنابراین ما بحثی درباره گذشته تا حاضر و بحثی برای آینده داریم. مسئله تکلیف و وظیفه و مسئولیت، برای ما آن وقت مشخص می شود که بعد از آنکه درباره گذشته یک شناختی پیدا کردیم، درباره آینده شناخت پیدا کنیم.

صفحه 19 کتاب تکامل اجتماعی انسان در تاریخ

پیشنهادما: هدیه یادبود اموات