ماهیت منطق و منطق ماهیت
مولف (پدیدآور) :مهدی عظیمی
کتاب ماهیت منطق و منطق ماهیت به قلم مهدی عظیمی توسط انتشارات حکمت اسلامی به چاپ رسیده است
در بخشی از این کتاب می خوانیم:
ابن سینا گفته است: «از منطق به دانش طبیعت و پیش از آن می گذرم»، مراد او از «پیش از آن چیست؟ فخر رازی در پاسخ به این پرسش می گوید: مراد او فلسفه نخستین است، و آن را پیشا طبیعت یا ماقبل الطبيعة از این روی گویند که در فلسفه نخستین درباره موجودهای مجرد و نامادی پژوهش می شود، و در طبیعیات درباره موجودهای مادی و طبیعی و موجودهای نامادی علت موجودهای مادی اند؛ و علت بر معلول تقدم ذاتی دارد؛ پس موجودهای نامادی نیز بر موجودهای مادی تقدم ذاتی دارند. افزون بر این، تقدم شرفی نیز دارند پس، به خاطر تقدمی که موجودهای نامادی بر موجودهای مادی دارند، فلسفه نخستین که درباره دسته نخست پژوهش می کند بر دانش طبیعی که درباره دسته دوم پژوهش می کند پیشینگی و تقدم دارد. از این روی، فلسفه نخستین را گاه پیشاطبیعت (یا دقیق تر، پیشاطبیعی) می خوانند. گاهی هم آن را پساطبیعت یا مابعدالطبيعة مینامند، چراکه آن را باید پس از طبیعیات اموخت و آموزش داد. زیرا بسیاری از آموزه های طبیعی به کار اثبات آموزه های الهیاتی می آیند. اما شیخ چون در این کتاب آموزه های الهیاتی، مانند هستی و صفات خداوند و وکی پیدایش جهان را بی بهره جستن از آموزه های طبیعی به اثبات رسانده است،
سره پیشا طبیعی خوانده است. چرا که در کتاب او دیگر طبیعیات بر الهیات
الهيات را یکسره پیشاطبیعی خوانده تقدم آموزشی ندارد.